هبوط حضرت آدم

قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمیعاً فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ (38)

 گفتیم: همه از بهشت فرود آیید ، تا آن گاه که از جانب من راهنمایی برای شما آید ، آنان که پیروی او کنند هرگز بیمناک و اندوهگین نخواهند شد.

We said: "Get down all of you from this place (the Paradise), then whenever there comes to you Hudan (guidance) from Me, and whoever follows My guidance, there shall be no fear on them, nor shall they grieve.)

تفسیر مجمع البیان:

در این آیه شریفه، خداى جهان چگونگى فرود آدم و همسرش را به زمین بیان مى کند و نشان مى دهد که به آنان دستور رسید: «اهبطوا...» (فرود آیید...).

همانگونه که گذشت، روى سخن در این آیات و فرمان «فرود آیید»، آدم و همسر او یا آن دو و نسل آنان است.

تکرار واژه «اهبطوا» در دو آیه 36 و 38 این سوره، به یاور برخى از قرآن پژوهان، بدان جهت است که نخست فرمان رسید که آنان از بهشت به آسمان دنیا فرود آیند، و دگرباره دستور رسید که از آسمان دنیا به زمین پایین بیایند. امّا عدّه اى نیز معتقدند که این تکرار، تنها براى تأکید است.

پاره اى از مفسّران گفته اند: هر کدام از دو آیه، شرایط و حالت ویژه اى را ترسیم مى کند:

آیه 36 نشانگر فرود آنان به زمین در حال دشمنى با یکدیگر است، و آیه 38 ترسیم کننده فرود آنان به منظور آزمون و امتحان و انجام دادن دستورات خدا است. این روش در گفت و شنود میان مردم نیز نمونه دارد؛ بعنوان مثال، گاه به کسى مى گوییم: «برو بسلامت» و گاه مى گوییم: «برو به همراه دوستانت». درست است که دستور در هر دو جمله یکى است؛ امّا از آنجا که دو حالت را نشان مى دهد، تکرارى نیست.

«فامّا یأتینّکم منّى هدى...»

پس اگر هدایتى ازجانب من برایتان آمد...

به اعتقاد عدّه اى، منظور از هدایت و رهنمود، همان راهنمایى و بیان و ترسیم راه درست زندگى است.

برخى نیز گفته اند: مقصود، پیام آوران خدا و بعثت آنان براى ارشاد مردم است.

«فمن تبع هداى فلاخوفٌ علیهم و لا هم یحزنون»

آنان که هدایت و رهنمود مرا پیروى کنند و ازپى پیامبران من گام سپارند، از هراس سهمگین روز رستاخیز در امانند و اندوه ازدست دادن فرصت عمر و انجام دادن کارهاى شایسته و فراهم آوردن پاداش و ثواب برایشان نخواهد بود؛ گرچه ممکن است بر اثر رخدادهاى این جهان زودگذر، به مشکل و اندوه گرفتار آیند.

از آیه چنین برمى آید که رهنمود و آمدن پیامبران و فرود کتابهاى آسمانى، هیچکدام ملازمتى با پیروى ندارند؛ از این رو ممکن است رهنمود و دلالت باشد، امّا پیروى نباشد؛ ولى راهیابى و هدایت پذیرى هماره درگرو پذیرش و حقگرایى است.